Involta Scientific Journal https://involta.uz/index.php/iv <p>O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 29-oktabrda qabul qilingan “Ilm-fanni 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Farmonida ko‘zda tutilgan vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida Xorazm Maʼmun akademiyasi koʻmagida ta’sis etilgan “Involta” ilmiy jurnalining (O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikasiyalarni rivojlantirish agentligining 1453-sonli Guvohnoma hamda ISSN 2181-2632, <a class="text-entity-link" dir="auto" title="http://www.involta.uz" href="http://www.involta.uz/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">www.involta.uz</a> veb sayti) maqolalar qabuli e’lon qilinadi.</p> <p>Jurnal Google Scholar, Doi/Zenodo, OpenAire, OJS/PKP, Wikipedia, LinkedIn , Open access, International Copernicus bazalarida indekslanadi. Jurnalda e’lon qilingan maqolalar Involta (ISJ) LinkedIn rasmiy sahifasida roʻyxatdan oʻtadi. Jurnal O‘zbekiston hamda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi davlatlari hududi bo‘ylab elektron shaklda e’lon qilinadi. <br /><br /><strong>Jurnalga quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha maqolalar qabul qilinadi:</strong> <br /><br /><em>1. Filologiya fanlari </em><br /><em>2. Pedagogika fanlari </em><br /><em>3. Ijtimoiy-gumanitar fanlar </em><br /><em>4. Aniq fanlar </em><br /><em>5. Tabiiy fanlar </em><br /><em>6. Iqtisod fanlari </em><br /><em>7. Psixologiya fanlari </em><br /><em>8. San’at va madaniyat fanlari </em><br /><em>9. Tibbiyot fanlari </em><br /><em>10. Texnika fanlari</em></p> en-US Involta Scientific Journal 2181-2632 KOMBINATORIKADA KO‘P QO‘LLANILADIGAN USULLAR https://involta.uz/index.php/iv/article/view/836 <p>Ushbu &nbsp;maqolada&nbsp; biz &nbsp;Kombinatorikada tasdiqlarni isbotlashning samarali usullaridan biri bo‘lgan matematik induksiya usuli&nbsp; qo‘llangan. Bu usulning ketma-ket bajariladigan ikkita qismi bo‘lib, ular quyidagi umumiy g‘oyaga asoslanadi. Albatta, matematika alohida dunyoqarashga ega. Ma’lumki real obyektlar juda murakkab bo’ladi. Ularni o’rganish uchun modellar&nbsp; yasaladi. Modellarni o’rganish natijasida obyektlarga nisbatan xulosalar chiqariladi.<strong><em>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </em></strong></p> Shaxriyor Sobirovich Jalilov Alfiya Shermuratovna Xudoyberdiyeva Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-10 2024-12-10 3 12 4 6 MАKTАBGАCHА YOSHDАGI BOLАLАR INTELEKTINI VА KREАTIVLIGINI RIVOJLАNTIRISHDА INNOVАTSION TEXNOLOGIYАLАRDАN FOYDАLАNISH https://involta.uz/index.php/iv/article/view/837 <p>Maqolada O‘zbekistondаgi mаktаbgаchа yoshdаgi bolаlаr o‘rtаsidа intellekt vа ijodkorlikni rivojlаntirishdа innovаtsion texnologiyаlаrdаn foydаlаnishni o‘rgаnib, ushbu vositаlаrning mаktаbgаchа yoshdаgi bolаlаr tа’limdаgi trаnsformаtiv tа’sirini yoritаdi. Ushbu tаdqiqot ishidа O‘zbekistondа mаktаbgаchа tа’lim tizimidа innovаtsion texnologiyаlаrni joriy etishning o‘zigа xos usullаri ko‘rib chiqilаdi. U ushbu texnologik аrаlаshuvlаr bilаn bog‘liq foydа vа muаmmolаrni o‘rgаnаdi vа ulаrning muvаffаqiyаtli integrаtsiyаsini tа’minlovchi pedаgogik strаtegiyаlаr hаqidа tushunchа berаdi. Keys tаdqiqotlаri vа ekspert xulosаlаri orqаli biz yosh bolаlаrning intellektuаl vа ijodiy qobiliyаtlаrini rivojlаntirishdа texnologiyаning o‘zgаruvchаn sаlohiyаtini yoritishgа, pirovаrdidа ulаrning umumiy rivojlаnishigа vа 21-аsr muаmmolаrigа tаyyor bo‘lishigа hissа qo‘shishni mаqsаd qilgаnmiz.</p> Zamira Rasuljonovna Eraliyeva Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 7 14 BUGUNGI KUNDA IQTISODIYOTDA SUN'IY INTELEKTNING O’RNI https://involta.uz/index.php/iv/article/view/838 <p>Maqolada bugungi kunda sun'iy intelektning iqtisodiyotdagi roli va uning turli sohalarda yaratgan imkoniyatlari tahlil qilinadi. Sun'iy intelektning ishlab chiqarish, xizmatlar sektori, kichik va o'rta bizneslar uchun qanday afzalliklar yaratishi, iqtisodiy barqarorlikka qanday ta'sir ko'rsatishi va ijtimoiy tengsizliklarni qanday kuchaytirishi mumkinligi muhokama qilinadi. Shuningdek, SI texnologiyalarining iqtisodiyotda qo'llanishi bilan bog'liq xavf-xatarlar, muammolar va kelajakdagi rivojlanish istiqbollari ham ko'rib chiqiladi. Maqola sun'iy intelektning iqtisodiy jarayonlarni qanday o'zgartirayotganini va uning barqaror rivojlanish uchun qanday imkoniyatlar va cheklovlar keltirib chiqarishini tahlil qiladi.</p> Hasan Aralovich Begbutayev Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 15 20 THE PLACE OF ARTIFICIAL NEURAL NETWORK MODELS IN EXPERT SYSTEMS https://involta.uz/index.php/iv/article/view/839 <p>Understanding the evolution of artificial neural networks and their introduction into expert systems provides a foundational knowledge of their significance. Key milestones in the development of ANNs and their initial applications in expert systems are crucial for appreciating their current role and potential.&nbsp; Delving into the workings of ANNs, including their structure (neurons, layers, activation functions) and learning processes (supervised, unsupervised, reinforcement learning), gives insight into why these models are effective. This section will cover how ANNs process information, learn from data, and adjust their parameters to improve performance.</p> Sanjarbek Sharifboyevich Bekturdiev Sadoqat Abdusalom qizi Tursunova Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 21 28 HUDUDLARDA INVESTITSION MUHITNI YAXSHILASHNING TASHKILIY-IQTISODIY MEXANIZMLARINI TAKOMILLASHTIRISH https://involta.uz/index.php/iv/article/view/840 <p>Ushbu tadqiqot hududlarda investitsion muhitni yaxshilashning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirish masalalariga bag'ishlangan. Ishda investitsion muhitning nazariy-uslubiy asoslari o'rganilib, hududlarda investitsion faollikni baholash metodologiyasi tahlil qilingan. O'zbekiston hududlarida investitsion muhitning hozirgi holati va uning rivojlanish tendensiyalari aniqlangan hamda xorijiy mamlakatlar tajribasi o'rganilgan. Tadqiqot natijasida hududlarda investitsion muhitni yaxshilashning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirishning ustuvor yo'nalishlari ishlab chiqilgan va ularni amalga oshirish bo'yicha ilmiy asoslangan taklif va tavsiyalar berilgan. Ishning amaliy ahamiyati shundaki, tadqiqot natijalari hududlarda investitsion jozibadorlikni oshirish va investitsiyalarni jalb qilish samaradorligini ta'minlashga xizmat qiladi.</p> Bobir Chorshamiyevich Rahmatullayev Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 29 34 РЕЧЕВАЯ АГРЕССИЯ КАК МЕЖДИСЦИПЛИНАРНОЕ ЯВЛЕНИЕ: ФОРМЫ, КЛАССИФИКАЦИИ И ОСОБЕННОСТИ ПРОЯВЛЕНИЯ https://involta.uz/index.php/iv/article/view/841 <p>В статье рассматривается речевая агрессия как многоаспектный феномен, изучаемый в рамках различных дисциплин: лингвистики, психологии и социологии. Проведён анализ ключевых классификаций, предложенных А. Басом, Ю. В. Щербининой и Е. И. Шейгал. Особое внимание уделяется многообразию форм речевой агрессии, таким как вербальная, манипулятивная и имплицитная агрессия, а также современным вызовам и трудностям при разработке универсальной системы классификации<strong>.</strong></p> Zarina Axmad qizi Abdullaeva Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 35 38 ZAMONAVIY TILSHUNOSLIKDA BADIIY MATN TAHLILI https://involta.uz/index.php/iv/article/view/842 <p>Ushbu maqolada zamonaviy tilshunoslikda badiiy matn tahlilining ahamiyati, tamoyillari va metodlari o‘rganiladi. Shakl va mazmun birligi, makon va zamon uyg‘unligi, umumxalq tili va adabiy til munosabati, shuningdek, poetik aktuallashgan til vositalarining badiiy matn tahlilidagi o‘rni batafsil yoritiladi. Matn tahlilining tematik va kompleks usullari orqali ilmiy tadqiqotlarda badiiy asarlarni chuqurroq o‘rganishning dolzarbligi ko‘rsatiladi.</p> Xojiyaxon Bahodirjon qizi Turdiboyeva Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 39 43 ДОРИВОР ЎСИМЛИКЛАР ЕТИШТИРИШНИНГ ИҚТИСОДИЙ САМАРАДОРЛИГИ ВА СОХАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИФАЛАРИ https://involta.uz/index.php/iv/article/view/843 <p>Мақолада доривор ўсимликлар етиштириш моҳияти, зарурияти, саҳанинг асосий муаммолари ёритиб берилган ҳамда тармоқни барқарор ривожлантириш учун таклифлар ишлаб чиқилган.</p> Дилафруз Алишер қизи Муҳаммадиева Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 44 49 XORAZM SHEVASIDAGI MATNLARNI O‘ZBEK ADABIY TILIGA O‘TKAZISH MODELI UCHUN SHEVADAGI BARCHA SO‘ZLARNI QAMRAB OLGAN LUG‘AT YARATISH https://involta.uz/index.php/iv/article/view/844 <h3>Ushbu maqola xorazm shevasidagi matnlarni o‘zbek adabiy tiliga avtomatik o‘tkazish uchun mo‘ljallangan lingvistik modelni ishlab chiqishga qaratilgan. Model asosini xorazm shevasiga xos so‘zlar va ularning adabiy tildagi muqobillarini o‘z ichiga olgan keng qamrovli lug‘at tashkil etadi. Lug‘at yaratishda xorazm shevasiga oid xalq og‘zaki ijodi, badiiy asarlar va mahalliy aholi nutqidan yig‘ilgan autentik materiallar tahlil qilindi. Tadqiqotda leksik birliklar morfologik, fonetik va semantik jihatdan o‘rganilib, ularning adabiy tildagi ekvivalentlari bilan bog‘liq o‘ziga xosliklar aniqlangan. Lug‘atni shakllantirish jarayonida ma’lumotlarni tasniflash va tizimlashtirish uchun zamonaviy kompyuter lingvistikasi va ma’lumotlarni qayta ishlash usullaridan foydalanildi. Mazkur lug‘at xorazm shevasidagi matnlarni adabiy tilga tarjima qilish bilan bog‘liq lingvistik masalalarni hal qilishda, shuningdek, mintaqaviy leksikani saqlash va o‘rganishda muhim ahamiyat kasb etadi. Maqola doirasida lug‘atning yaratilish metodologiyasi, texnologik yondashuvlari va uning kelajakdagi qo‘llanilish imkoniyatlari tahlil etiladi.</h3> Maqsud Siddiqovich Sharipov Lola Ulug‘bek qizi Kurbanova Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 50 55 ХАҚИҚАТНИ АНИҚЛАШ ПРИНЦИПИ БЎЙИЧА ҲОРИЖИЙ ТАЖРИБА (АНГЛО-САКСОН, КОНТИНЕНТАЛ. МДҲ ДАВЛАТЛАРИ МИСОЛИДА) https://involta.uz/index.php/iv/article/view/845 <p>Ушбу мақолада Англо-саксон ва Континентал суд тизимларининг асосий тамойиллари ўрганилган. Айниқса, ҳақиқатни аниқлаш принципи ва унинг суд жараёнида қўлланилиши хусусида батафсил таҳлил қилинган. Англо-саксон тизимида судьянинг битарафлиги ва томонларнинг баҳс-мунозаралари орқали далилларни аниқлаш усули алоҳида ўрганилган. Шу билан бирга, ушбу тамойилни Ўзбекистон суд тизимига мослаштириш таклифлари берилган.</p> Ислом Буриевич Буриев Copyright (c) 2024 Involta Scientific Journal 2024-12-13 2024-12-13 3 12 56 67